Εμείς στον αλευρόμυλο Πανταζή πιστεύουμε ότι η σωστή διατροφή είναι κάτι στο οποίο πρέπει να μυηθούν πρώτα , πρώτα τα παιδιά μας ώστε όταν γίνουν ενήλικες να την εφαρμόσουν στη ζωή τους . Για να μάθουν όμως τι πρέπει να τρώνε και να το αναζητήσουν αργότερα θα πρέπει να το δουν να παράγεται, να έρθουν σε επαφή με την πρώτη ύλη και να παρακολουθήσουν πως παράγεται το τελικό προϊόν δηλαδή στην περίπτωσή μας το αλεύρι.
Ιδιαίτερα για τους μαθητές του δημοτικού, ο αλευρόμυλος με τη βοήθεια μουσειολόγου και μουσικοπαιδαγωγού δημιούργησε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο απευθύνεται στους μικρούς μαθητές.
Όλοι έχουμε ακούσει παραμύθια με ξωτικά και καλικάντζαρους που σκαρφίζονται σκανταλιές μέσα στο μύλο καθώς αλέθει ο μυλωνάς τον πολύτιμο καρπό του. Έτσι με τη μορφή παραμυθιού και με τη συνοδεία της κιθάρας ο μύλος αλέθει μπροστά στα μάτια των μικρών θεατών, οι οποίοι δεν μένουν απλά θεατές αλλά ζουν διαδραστικά το παραμύθι.
ΜΕΡΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΥΛΟΥ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
Αν και η άλεση σήμερα γίνεται σε σύγχρονα εργοστάσια σε παλαιότερες εποχές το άλεσμα του καρπού ήταν μια επίπονη εργασία.
ΚΟΠΑΝΙΣΜΑ ΣΕ ΜΕΓΑΛΑ ΓΟΥΔΙΑ
Έτσι σε άλλες εποχές η αλευροποίηση γινόταν με μεγάλα γουδιά που στην αρχαιότητα λέγονταν <όλμοι> . κοπάνιζαν τον καρπό, τον αποφλοίωναν και στη συνέχεια τον έκαναν αλεύρι
ΚΟΠΑΝΙΣΜΑ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΕΣ ΠΛΑΚΕΣ
Στη συνέχεια το κοπάνισμα του καρπού στον <όλμο> αντικαταστάθηκε από το κοπάνισμα του καρπού σε επίπεδες πλάκες και το γουδοχέρι αντικαταστάθηκε με στρογγυλεμένες πλακωτές πέτρες που τρίβονταν πάνω στην επίπεδη πέτρινη πλάκα.
ΧΕΙΡΟΜΥΛΟΣ
Κι οι σκλάβες πιάνουν τον κοντάλεθο, σκυφτές χειρομυλίζουν
Ν. Καζαντζάκης (μετάφραση Ομήρου Οδύσσειας )
Σημαντικό βήμα τεχνολογικής εξέλιξης έγινε με τον χειρόμυλο. Ο χειρόμυλος στην αρχή ήταν απλός. Αποτελούνταν από μια πέτρινη βάση πάνω στην οποία περιστρέφονταν μια δεύτερη πέτρα που λεγόταν όνος. Στο πέρασμα των χρόνων ανοίχτηκε μια τρύπα στον όνο η οποία επέτρεπε τη συνεχή τροφοδοσία του με καρπό.
Στην Ελλάδα ο χειρόμυλος ήταν γνωστός από τα ομηρικά χρόνια. Το άλεσμα του σίτου γίνονταν από γυναίκες.
Στο παλάτι του Αλκίνοου στο νησί των Φαιάκων υπήρχαν σκλάβες που άλεθαν τον καρπό.
<Πενήντα μέσα στο παλάτι του γυναίκες σκλάβες έχει.
Άλλες αλέθουν στους χειρόμυλους καρπό χρυσό σαν μήλο...>
Από την αρχαία εποχή ακόμα η μονότονη εργασία του αλέσματος στο χειρόμυλο συνοδεύτηκε από τα τραγούδια του μύλου, <τα μυλωθρικά άσματα> και τις <επιμύλιες ωδές>. Τραγουδώντας η δουλειά γινόταν λιγότερο μονότονη και έδινε και ρυθμό στην κίνηση των χεριών.
Το πιο γνωστό επιμύλιον άσμα μας το παραδίδει ο Πλούταρχος
<άλει, μύλα, άλει
και γαρ Πιττακός άλει
μεγάλος Μυτιλάνας βασιλεύων...>
Τα τραγούδια του μύλου σώθηκαν για πολλούς αιώνες πάντα ωραία και προσαρμοσμένα στην ίδια τη ζωή. Είναι εντυπωσιακό ότι και στα νεώτερα χρόνια διατηρήθηκαν <επιμύλιες ωδές> ταυτόσημες περίπου με τις αρχαίες.
<άλεθε μύλε μ’ ‘αλεθε
κάνε τ’αλεύρια σου ψιλά
τα πίτερά σου τραγανά.
ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΜΥΛΟ ΣΤΟ ΜΥΛΟ
Από τα αρχαία ακόμα χρόνια την περιστροφική κίνηση της μυλόπετρας άρχισαν να την κάνουν τα ζώα, αλλού γαϊδούρια αλλού βόδια ακόμα και καμήλες χρησιμοποιήθηκαν σε άλλα μέρη για να κινηθούν οι μυλόπετρες. Δεν έλειψαν οι περιπτώσεις που σκλάβοι, φτωχοί χωρικοί ή και γυναίκες αναγκάζονταν να κάνουν αυτήν την εργασία. Το αλεύρι ήταν πάντα ποτισμένο με τον ιδρώτα. Το ψωμί ήταν πάντα μια δύσκολη υπόθεση.
Άρα μπορούμε να φανταστούμε πόσο ανακουφίστηκε ο άνθρωπος και τα ζώα όταν ανακά- λυψαν ευκολότερους τρόπους να αλέθουν τον καρπό, στην αρχή με την ενέργεια που παράγεται από το νερό και στην συνέχεια από τον άνεμο.
Το ελληνικό τοπίο των αρχών τοθ 20ου αιώνα ήταν κοσμημένο με χιλιάδες μύλους που βρίσκονταν σε υγρές κοιλάδες ή σε ανεμοδαρμένες κορυφές. Συνήθως στρογγυλοί, χρησιμοποιούσαν τη δύναμη του νερού ή των ανέμων για να αλέσουν τον καρπό και να παράξουν το πολύτιμο αλεύρι.
Στις διηγήσεις των περασμένων εποχών κυριαρχεί η εικόνα του αλευρωμένου μυλωνά που μένει στο μύλο του και ξέρει το μυστικό να φτιάχνει εξαιρετικές πίτες, που κάποιοι τις έλεγαν <μυλωνόπιτες>
Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων οι μύλοι δεν άλεθαν. Τα παγανά έβρισκαν πάντα καταφύγιο στους μύλους και ήταν έτοιμα να ταράξουν το μυλωνά, τη μυλωνού ή τους πελάτες τους.